VII katecheza o pokucie
Szczególną formą sakramentu pokuty, czasami praktykowaną, jest tzw. spowiedź generalna. Penitent obejmuje w jej trakcie nie tylko czas od ostatniej spowiedzi, ale okres dłuższy, nierzadko całe swoje życie. Spowiedź taka jest szczególnie pożyteczna przed podjęciem ważnych decyzji życiowych, na przykład przed wstąpieniem do zakonu czy seminarium, przed przyjęciem święceń kapłańskich, czy zawarciem sakramentu małżeństwa.
Trzeba jednak od razu zauważyć, że spowiedź generalna dla niektórych osób nie jest wskazana, a nawet może być szkodliwa. Dotyczy to osób o szczególnej wrażliwości, mających skłonności do skrupułów. Takie osoby szczegółowo wyznają wszystkie swoje grzechy, żałują za nie i mają mocne postanowienie poprawy, a jednak wciąż wątpią w ważność spowiedzi. Bezzasadnie zadręczają się pytaniami, czy rzeczywiście wyznali wszystkie grzechy, przypominają sobie jakieś nowe, najczęściej „lekkie" przewinienia i dochodzą do wniosku, że muszą wyspowiadać się jeszcze raz od samego początku, powtarzając wyznawane już grzechy. Osoby takie nie powinny podejmować spowiedzi generalnej.
Chociaż różne bywają zewnętrzne okoliczności skłaniające do odbycia spowiedzi generalnej, to zasadniczy jej powód pozostaje zawsze ten sam, a mianowicie potrzeba duszy. Doświadczając wewnętrznego niepokoju, dusza czuje potrzebę wypowiedzenia pełnej prawdy o swoich grzechach. Jest to szczególnie konieczne wtedy, gdy w przeszłości doszło podczas spowiedzi do zatajenia grzechów. Sytuacja duchowa człowieka, który dopuścił się świętokradzkiej spowiedzi (a później w takim stanie przyjmował Komunię św.) jest zazwyczaj bardzo skomplikowana. Najlepszym sposobem na jej uporządkowanie okazuje się często właśnie spowiedź generalna. Penitent wyznaje wówczas grzechy popełnione nie tylko od ostatniej spowiedzi, ale od ostatniej szczerej spowiedzi. Otrzymane rozgrzeszenie definitywnie oczyszcza jego duszę i jedna z Panem Bogiem, tak że w przyszłości nie ma potrzeby powracania do grzesznej historii życia.
Spowiedź generalna okazuje się pomocna także wtedy, gdy dusza - wprawdzie zawsze szczera przed Bogiem - czuje jednak potrzebę wypowiedzenia przed Nim swoich grzechów w nowy sposób. Dzieje się tak wtedy, gdy człowiek zauważa coś, czego nigdy przedtem nie widział lub też na co nie zwracał należytej uwagi. Spostrzega, że jego grzechy mają swoje źródło i uwarunkowania w określonym kontekście życia. Z perspektywy czasu lepiej rozumie znaczenie dotychczasowych wydarzeń, odkrywa ich nowy sens i konsekwencje dla całości życia. To nowe widzenie jest możliwe dzięki łasce Bożej i pogłębionej refleksji właściwej dla duchowego rozwoju człowieka. Skłania ono do poszukiwania nowego sposobu wyrażenia prawdy o dotychczasowym życiu. Spowiedź generalna może stać się bardzo dobrą okazją do takiego nowego wypowiedzenia przed Bogiem odkrytej o sobie prawdy.
Spowiedź generalną podejmuje się również wtedy, gdy czuje się potrzebę oddania Bogu swoich grzechów z głębszym żalem i mocniejszym postanowieniem poprawy. Bywają w naszym życiu takie sytuacje, gdy zło naszych uczynków poznajemy tak naprawdę dopiero po pewnym czasie, pod wpływem nowych okoliczności. Pomimo tego, że już przepraszaliśmy, czujemy nową potrzebę wyrażenia swego żalu i zadośćuczynienia za popełnione zło. Bardzo podobnie dzieje się w naszej relacji z Panem Bogiem. Można się spowiadać nie będąc świadomym tego, jak bardzo swoimi grzechami rani się Bożą miłość. Można wyznawać grzechy jednocześnie z nich się usprawiedliwiając. Można korzystać z sakramentu pokuty bez prawdziwej woli przemiany swego życia. Gdy to wszystko się zrozumie, człowiek odczuwa głębokie pragnienie przeproszenia Pana Boga z nowym, szczerym żalem i prawdziwą wolą poprawy. Spowiedź generalna daje ku temu dobrą okazję.
Jak więc widzimy, w spowiedzi generalnej nie chodzi o wyznanie grzechów "jeszcze raz". Grzechy raz przez Boga przebaczone już nie istnieją. W spowiedzi generalnej chodzi o takie spotkanie z Panem Bogiem, w którym człowiek odnajduje się wobec Niego w nowych dyspozycjach duchowych. Taki stan duszy rodzi się jednak powoli i dlatego też spowiedź generalna jest praktyką stosowaną stosunkową rzadko. Wymaga dobrego przygotowania i pomocy ze strony spowiednika lub kierownika duchowego. Właściwie przeżyta może okazać się skuteczną pomocą na drodze duchowego rozwoju.
Opracował ks. Paweł Nowak
