Olkusz, Parafia pw. św. Andrzeja Apostoła

OLKUSZ
PARAFIA PW. ŚW. ANDRZEJA APOSTOŁA
UL. SZPITALNA 1
32 – 300 OLKUSZ
TEL. 32 643 08 91 (Proboszcz),
32 643 15 20 (kancelaria)
www.bazylika.pl

foto: Ks. Przemysław Lech
 

Liczba mieszkańców: 15 700

Rys historyczny:

Strzelista gotycka świątynia powstała na przełomie XIII i XIV wieku. Najstarsza część kościoła stanowi obecnie prezbiterium. Kościół został rozbudowany w czasach króla Kazimierza Wielkiego. Wtedy powstały trzy, równej wysokości nawy wsparte na potężnych ośmiobocznych filarach i zwieńczone krzyżowo – żebrowym sklepieniem. Jeszcze w XV wieku do południowej ściany kościoła dobudowano kaplicę św. Anny. W 1620 roku powstała renesansowa kaplica Loretańska zwana też Amendzińską, od nazwiska fundatora, czyli Stanisława Amendy, bogatego olkuskiego gwarka.

Jest ona wzorowana na słynnej kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Wtedy też dobudowano dużą i małą kruchtę, czyli przedsionki kościoła. Pod koniec XVIII wieku obok kościoła wybudowano kaplicę św. Jana Kantego, a w 1913 roku wzniesiono wysoką, neogotycką dzwonnicę. Najcenniejszym zabytkiem olkuskiej świątyni jest gotycki poliptyk z końca XV wieku, jeden z czterech takich ołtarzy w Polsce. W skrzydłach ołtarza znajduje się 16 obrazów przedstawiających sceny z życia Matki Boskiej, św. Anny i Zbawiciela. Autorem obrazów byli Jan Wielki, znany malarz krakowski, współpracownik Wita Stwosza oraz Stanisław Stary, który dokończył dzieło poprzednika. Jak przekazują źródła, na początku XVII wieku w olkuskim kościele znajdowało się 15 ołtarzy. Większość przetrwała do naszych czasów.

Niezwykłym zabytkiem są późnorenesansowe organy, których budowę rozpoczął w 1611 roku wybitny niemiecki organomistrz Hans Hummel. Olkuskie organy, jako jedne z nielicznych w Europie zachowały oryginalny mechanizm i większość piszczałek. W latach 2016-2019 poddane zostały gruntownej konserwacji. W prezbiterium znajdują się XVI wieczne drewniane stalle, czyli ozdobne, drewniane ławy, w których zasiadali duchowni. Na ścianie ponad stallami, można podziwiać XIV wieczny fresk przedstawiający alegorię uczynków miłosierdzia i grzechów głównych.

Pamiątkami górniczej przeszłości miasta jest chrzcielnica wykonana pod koniec XVI wieku z olkuskiego ołowiu i okazały i półtorametrowej wysokości srebrny Krzyż Gwarków, podarowany w XVII wieku przez olkuskich górników. Nad ołtarzem, na ścianie prezbiterium widnieją freski z herbami Polski i Olkusza trzymanymi przez gwarków, czyli olkuskich górników w charakterystycznych strojach. Wnętrze kościoła zdobią nagrobki mieszczan z charakterystycznymi gmerkami, czyli mieszczańskimi herbami.

Tekst ze strony www.olkusz.pl

Do parafii należą:

Ulice: Asnyka, Astrów, Augustiańska, Bartosza Głowackiego, Basztowa, Boczna, Bohaterów Westerplatte, Bóźnicza, Broniewskiego, Budowlanych, Bylicy, Cegielniana, Czarnogórska, Dąbrowskiego, Dworska, Dwudziestów Straconych, Floriańska, Francisco Nullo, Górnicza, Gwarecka, Gwarków, Gęsia, Harcerska, Hutnicza, Jasna od nr 1 i 2 do 24 i 43 a, Jaśminowa, Jesionowa, Kamyk, Jana Kantego, Kasztanowa, Klonowa, Kluczewska, Kocjana, Kopalniana, Korczka, Kopernika, Kościuszki, Krakowska, Krakowskie Przedmieście, Króla Kazimierza Wielkiego, Krótka, Kruszcowa, Krzywa, Kwiatowa, Lipowa, 29 Listopada, Łukasińskiego, Makowa, Malinowa, Mszaniec, Mszaniec Boczna, Metalowa, Mickiewicza, Miła - od nr 2 do 36 i od 1 do 27, Minkiewicza, Na Skarpie, Niepodległości, Nowa, Ołowiana, Ogrodowa, Okrzei, Olewińska od nr 1 do 43 a i od 2 do 24, Parcówka, Parcze, Partyzantów, Piaskowa, Piłsudskiego, Podgrabie, Północna, Polna, Powstańców Śląskich, Przemysłowa, Pułaskiego, Rabsztyńska, Różana, Rynek, Sienkiewicza, Sikorka, Skalska, Skarbnika, Składowa, Skłodowskiej, Skośna, Skwer, Sławkowska, Słowackiego, Sobieskiego, Staszica, Stary Olkusz, Storczykowa, Szkolna, Szpitalna, Szybikowa, Świętokrzyska, Topolowa, Wapienna, Witeradowska, Wiśniowa, Zagaje, Zielona, Żuradzka

Miejscowości: Bogucin Mały, Czarny Las, Olewin, Sieniczno, Rabsztyn, Wiśliczka, Żurada

Kaplice filialne:

Kaplica pw. NMP Częstochowskiej w Olewinie

Kaplica pw. bł. Edmunda Bojanowskiego w domu Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej

Kaplica w Społecznym Domu Opieki w Olkuszu

Domy zakonne:

Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej (Służebniczki Starowiejskie), 32-300 Olkusz, Rynek 3a

Święto patronalne (odpust parafialny):

30 listopada – św. Andrzeja Ap.

20 października – św. Jana Kantego – niedziela po uroczystości

26 lipca – św. Anny – niedziela po uroczystości

Msze święte:

W niedziele i święta godz.: 7.00, 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 17.00

W niedziele od V do X w Olewinie w Domu Pomocy Społecznej godz.: 9.00

W dni powszednie godz.: 6.30, 7.00, 8.00,18.00 (zimą 17.00)

Prezbiterzy w parafii:

Proboszcz: ks. Mieczysław Miarka

Wikariusze: ks. Paweł Gielec, ks. Grzegorz Woszczek, ks. Tomasz Karaś

Pomoc duszpasterska: ks. Antoni Mańka

Emeryt, penitencjarz: ks. Stefan Rogula

Rezydent: ks. Robert Żwirek

Poprzedni proboszczowie:

ks. Stanisław Stantko, św. ks. Jan Kanty, ks. Józef Kalasanty Ćwikliński, ks. Władysław Kauczyński, ks. Marcin Smółka, ks. Paweł Tomasz Marcin Frelek, ks. Piotr Mączka, ks. Jan Podkopał, ks. Andrzej Marchewka, ks. Lucjan Czechowski, ks. Stefan Rogula

Z parafii pochodzą (kapłani, siostry i bracia zakonni):

o. Leszek Gajda (redemptorysta), o. Tadeusz Rydzyk (redemptorysta), ks. Maciej Foryś, ks. Jan Pietraszewski, ks. Jerzy Marcinkowski, ks. Piotr Gałka, ks. Zbigniew Facler, ks. Piotr Noga, ks. Zdzisław Karoń, ks. Leszek Żurek, ks. Andrzej Białek, ks. Karol Stach, ks. Grzegorz Grzanka, o. Ryszard Furman (kanonik laterański), o. Janusz Gądek (zmartwychwstaniec), ks. Wojciech Stach, ks. Sylwester Stach, ks. Andrzej Żuławiński, ks. Artur Seweryn, ks. Krzysztof Barcicki, ks. Rafał Małecki, ks. Michał Jamroś, ks. Krzysztof Pasek, ks. Artur Jeziorek, ks. Mateusz Czerwiński (sercanin biały), ks. Tadeusz Gegotek, o. Witold Stępień (paulin), ks. Wojciech Skubis, ks. Paweł Paś, ks. Karol Goc, s. Halina Dudek (magdalenka), s. Natalia Jakubas (bezhabitowa), s. Maria Cieślik (salwatorianka), s. Stefania Gałka (jadwizanka), s. Małgorzata Kanapik (szarytka), s. Teresa Madejska (dominikanka klauzurowa), s. Anna Żurek (elżbietanka), s. Anna Kasprzyk (karmelitanka), s. Aneta Pasich (franciszkanka), br. Jan Bik (pallotyn),

Kapłani pochowani na cmentarzu przynależącym do parafii:

ks. Marcin Smółka, ks. Bronisław Langkammer, ks. Piotr Mączka, ks. Andrzej Marchewka, ks. Lucjan Czechowski, ks. Piotr Edward Marchewka, ks. Józef Probierz, ks. Karol Skołucki (salwatorianin), ks. Bogusław Krupa, ks. Józef Cieślik, ks. Janusz Chwast, ks. Wacław Jabłoński

Strona internetowa parafii: www.bazylika.pl