IX katecheza o pokucie

Specjalnym środkiem pomocy duchowej, polegającym na darowaniu kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy, jest odpust. Dostępują go jednak jedynie ci wierni, którzy są odpowiednio przygotowani i spełniają warunki określone przez Kościół (zob. Encyklopedia Katolicka t.14, kol. 342). Znaczy to, że jeśli człowiek nie jest właściwie usposobiony, odpustu nie zyskuje, choćby wypełnił przepisane praktyki religijne. Odpust bowiem nie jest jakąś praktyką mechaniczną lub magiczną: spełniam przepisane czynności i automatycznie coś za to otrzymuje. Jak wszystkie inne elementy składające się na bogactwo ekonomii działania Kościoła tak i odpust jest sprawą ducha i domaga się jego właściwej dyspozycji.

W Rozporządzeniu Penitencjarii Apostolskiej z dnia 29 listopada 1998r. czytamy, że z daru odpustu dla siebie i dla innych pozwala korzystać . Dokument wskazuje najpierw, że to spotkanie dokonuje się w sakramencie pokuty i Eucharystii. Przede wszystkim więc, z daru odpustu można korzystać dopiero po należytym odprawieniu spowiedzi sakramentalnej. Konieczne dla uzyskania odpustu jest także przyjęcie Komunii św. Jest bardzo wskazane, aby nastąpiło ono tego samego dnia, w którym zostaną spełnione pozostałe warunki.

Tak więc spotkanie z Bogiem w sakramentach pokuty i Eucharystii - oto pierwszy niezbędny warunek odpustu. Omawiane Rozporządzenie określa jednak, że ma to być spotkanie . Wspólnota z Chrystusem w sakramentach ma być tak przeżyta, by prowadziła do wewnętrznej przemiany człowieka. Wielorakie doświadczenie poucza nas o tym, że - niestety - często tak nie jest. Sakramenty święte bywają potraktowane bardzo formalnie, z przyzwyczajenia, rutynowo, bez wewnętrznego zaangażowania. Są spotkaniem z Bogiem, ale spotkaniem bardzo mało owocnym dla naszego życia. A przecież mają nas przemieniać! Przecież ze spotkania z Ojcem miłosierdzia powinniśmy odchodzić inni, prawdziwie nowi w swoim sercu. Taką przemianę osiąga się poprzez nawrócenie i odnowę życia. Oznacza to odwrócenie się od grzechu, czyli odwrócenie się od wszystkich nieuporządkowanych relacji ze światem, z drugim człowiekiem i z samym sobą. Człowiek prawdziwie nie chce tego nieuporządkowania, myśli o nim z niechęcią, szczerze pragnie zerwać nawet najmniejsze przywiązanie do jakiejkolwiek jego formy. Boleje nad każdą chwilą przeżytą w tym zniewoleniu. Prawdziwe nawrócenie oznacza także zdecydowane nastawienie umysłu i woli człowieka na wykonanie i umiłowanie woli Bożej oraz pragnienie kochania miłością nie ograniczoną przez żadną formę egoizmu. Pragnienie poświęcenia się w miłości dla drugiego człowieka. Prawdziwe nawrócenie ponadto wyraża się na zewnątrz w odnowie ludzkiego życia, w nowej jakości stosunków z innymi ludźmi, w podejmowanych uczynkach miłosierdzia, praktycznych czynach miłości względem potrzebujących, w duchu pokuty i wyrzeczenia. Niejako zakorzenione w głębiach ludzkiego serca rodzi owoce widoczne w życiu. Spotkanie z Bogiem w sakramentach powinno do nich prowadzić.

Tak więc, chciało by się powiedzieć: nie wystarczy się „po prostu" wyspowiadać i przyjąć Komunię św. Z Bogiem trzeba tak się spotkać, by zmieniło się moje życie, by to spotkanie naprawdę mnie nawróciło i by to nawrócenie wydało konkretne owoce w życiu. Wtedy dopiero mogę mieć nadzieję, że spełniam podstawowy warunek uzyskania odpustu i mogę mieć nadzieję na jego uzyskanie.

Spotkanie z Bogiem dokonuje się w Kościele. Kościół także ma prawo określać pozostałe warunki konieczne dla uzyskania odpustu. Wspólnym jest modlitwa w intencjach papieża. Zazwyczaj należy odmówić podstawowe modlitwy chrześcijańskie, takie jak Ojcze nasz, Zdrowaś Mario, Wierzę w Boga czy Chwała Ojcu ... W modlitwach tych wyraża się więź z Kościołem i troska o to wszystko, czym Kościół aktualnie żyje, a co znajduje wyraz w intencjach określonych przez Ojca Świętego. Oprócz tego wspólnego warunku, Kościół precyzuje również warunki szczegółowe. Są one charakterystyczne dla danej formy odpustu. Kościół formułuje je biorąc pod uwagę okoliczności ustanowienia danego odpustu czy też specyfikę celu, któremu ma służyć. Dla uzyskania odpustu należy się z tymi warunkami dokładnie zapoznać i wiernie je wypełnić.

Jak widać, zyskiwanie odpustu wyświadcza zbawienną pomoc nie tylko duszom tego potrzebującym. Służy ono także tym, którzy praktykę tę wypełniają. Korzystając z daru odpustów, starajmy się dobrze wykorzystać łaskę, którą ze sobą niosą.

Opracował: ks. Paweł Nowak