Statut Komisji "Wyjaśnienie i Naprawa"

KOMISJA "WYJAŚNIENIE I NAPRAWA"
SPRAW WRAŻLIWYCH
DIECEZJI SOSNOWIECKIEJ

STATUT KOMISJI

l.dz. 1694/2024

Preambuła

Problematyczne wydarzenia z udziałem niektórych duchownych Diecezji Sosnowieckiej, które głęboko poruszyły opinię publiczną, stanowią bolesne rany dla całego Kościoła, ale szczególnie dotkliwie są odczuwane przez wiernych świeckich, osoby konsekrowane i duchowieństwo Kościoła sosnowieckiego. Najboleśniej zraniły one jednak tych, którzy doznali trudnych do naprawienia krzywd spowodowanych niegodziwymi zachowaniami ludzi Kościoła. Jedną z form udzielenia im wsparcia i zapewnienia, że nie są osamotnieni w przeżywaniu swego dramatu, będzie wnikliwe zbadanie i wyjaśnienie okoliczności tych wydarzeń, które pomoże Biskupowi Sosnowieckiemu podjąć stosowne decyzje i działania. Jest to elementarną ludzką i chrześcijańską powinnością. W tym celu, na mocy wydanego przez Biskupa Sosnowieckiego dekretu powołana została Komisja „Wyjaśnienie i naprawa” spraw wrażliwych w Diecezji Sosnowieckiej działająca w ramach i na zasadach określonych przepisami niniejszego Statutu.

I. Informacje ogólne o Komisji

Art. 1. Decyzją Biskupa Sosnowieckiego zostaje powołana Komisja do zbadania spraw wrażliwych, które wydarzyły się w Diecezji Sosnowieckiej.
Art. 2. Komisja jest zewnętrznym organem Diecezji Sosnowieckiej i realizuje funkcję pomocniczą względem Biskupa Sosnowieckiego.
Art. 3. Komisja jest nadzwyczajnym organem audytowym i kontrolnym. W sytuacjach wymaganych prawem komisja składa stosowne wnioski, o czym mowa w art. 17, art.19, art. 21-25, art. 32.
Art. 4. Komisja jest niezależna od urzędów tworzących Kurię Diecezjalną i innych Komisji powołanych przez Biskupa Sosnowieckiego.
Art. 5. Na zlecenie i w granicach określonych dekretem Biskupa Sosnowieckiego erygującym Komisję, pełni ona funkcję mającą na celu rozeznanie spraw wrażliwych, naprawę i pomoc w dalszym prawidłowym działaniu Diecezji Sosnowieckiej. Komisja nie zastępuje bieżącej działalności Diecezji Sosnowieckiej i jej instytucji.

II. Zakres działania Komisji

Art. 6. Komisja działa zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, prawa partykularnego Diecezji Sosnowieckiej, niniejszego Statutu oraz w granicach prawa polskiego w kwestiach odrębnych lub wspólnych dla obu porządków prawnych.
Art. 7. Celem bezpośrednim jest wskazanie źródeł, wyjaśnienie przyczyn, zakresu oraz wpływu skandali zaistniałych w Diecezji Sosnowieckiej od momentu jej powstania. Celem długofalowym w następstwie przeprowadzonych prac Komisji jest przywrócenie zaufania względem wspólnoty Kościoła, w szczególności względem duchownych Diecezji Sosnowieckiej.
Art. 8. Praktyczna realizacja celów Komisji odbywa się przez podjęcie działań śledczych w obrębie faktów historycznych i współczesnych będących powodem istniejącego kryzysu w Diecezji Sosnowieckiej w sferze dyscypliny i obyczajowości duchownych do niej inkardynowanych, osób konsekrowanych oraz świeckich w niej posługujących, a także propozycji możliwych do przeprowadzenia działań zmierzających do naprawy potwierdzonych w trakcie prac Komisji nieprawidłowości.
Art. 9. Komisja realizuje zasady ochrony danych osobowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa państwowego i prawa kościelnego.
Art. 10. §1. Komisja może utworzyć Regulamin wewnętrzny, uzupełniający zapisy niniejszego Statutu w zakresie podziału prac i obowiązków Przewodniczącego oraz Członków Komisji.
§2. Regulamin Komisji jest uchwalany jednogłośnie i podlega zatwierdzeniu przez Biskupa Sosnowieckiego.

III. Struktura Komisji

Art. 11.  §1. W skład Komisji wchodzą Przewodniczący i Członkowie Komisji.
§2. Przewodniczący Komisji reprezentuje Komisję na zewnątrz, czuwa nad prawidłowym przebiegiem prac Komisji, zgłasza wnioski podjęte przez Członków Komisji w głosowaniu, czuwa także nad deontologią prac Komisji przy uwzględnieniu jej eklezjalnego charakteru.
§3. Funkcja Przewodniczącego trwa cały okres działania Komisji.
§4. Sekretarz, którym jest jeden z Członków Komisji, wspomaga Przewodniczącego w prawidłowym przebiegu jej prac oraz redaguje sprawozdania częściowe i raport końcowy.
Art. 12. Członków Komisji, biegłych w sprawach związanych z przedmiotem prac Komisji i cieszących się dobrą opinią, powołuje i odwołuje Biskup Sosnowiecki w sposób wolny, zgodnie z normami prawa kanonicznego odnoszącymi się do powierzenia urzędów kościelnych (kan. 145 KPK i następne).
Art. 13. Powołanie i odwołanie Członka Komisji odbywa się w formie pisemnej, dekretem podpisanym przez Biskupa Sosnowieckiego, według norm prawa kanonicznego (kan. 48 KPK i następne).
Art. 14. Realizując zasadę transparentności i współodpowiedzialności, imiona i nazwiska Członków Komisji wraz z informacjami o ich działalności zawodowej i naukowej są jawne oraz zostają podane do wiadomości publicznej za pośrednictwem Biura Prasowego Diecezji Sosnowieckiej.
Art. 15. Diecezja Sosnowiecka wynagradza pracę Członków Komisji i ponosi koszty działalności Komisji.
Art. 16. Członkowie Komisji posiadają autonomię w realizacji powierzonego zadania, w wyborze właściwej metody badawczej oraz otrzymują narzędzia niezbędne do jego wykonania.
Art. 17. Przewodniczący Komisji może powołać ekspertów i doradców Komisji, którzy będą świadczyli pomoc oraz fachowe wsparcie Przewodniczącemu i Członkom Komisji w wykonywaniu ich zadań.
Art. 18. Komisja może dzielić się na zespoły, zgodnie z kompetencjami jej Członków i zasadą ekonomii działania, dla jak najlepszej realizacji celu, w jakim została powołana.

IV. Uprawnienia Komisji

Art. 19. §1. Na mocy uprawnień udzielonych przez Biskupa Sosnowieckiego (kan. 137 §1 KPK) Komisja ma prawo do wezwania w celu złożenia wyjaśnień w formie ustnej lub pisemnej:
1° duchownego inkardynowanego do Diecezji Sosnowieckiej;
2° duchownego, który sprawował lub sprawuje urząd, zadanie lub posługę w tej Diecezji;
3° członka instytutu życia konsekrowanego lub stowarzyszenia życia apostolskiego, który prowadził lub prowadzi dzieła apostolskie swojego instytutu lub stowarzyszenia na terenie Diecezji;
4° osobę świecką, która sprawowała lub sprawuje urząd, zadanie lub posługę w Diecezji;
5° inną osobę, która może posiadać informacje istotne dla prac Komisji.
§2. Osoba wezwana przez Komisję do złożenia wyjaśnień lub zeznań traktowana jest jak świadek w postępowaniu w sprawach dotyczących dobra publicznego w Kościele.
Art. 20. §1. Doręczenia wezwań odbywają się za pośrednictwem Poczty Polskiej, przy zastosowaniu zasad określonych w prawie kanonicznym (kan. 1509 §1 KPK) i prawie polskim.
§2. W sytuacji nieskuteczności doręczenia przez Pocztę Polską dopuszcza się inne przewidziane przez prawo kanoniczne lub prawo polskie formy doręczenia.
§3. W poszczególnych przypadkach, o których decyduje Przewodniczący Komisji, osoba wezwana przez Komisję do złożenia wyjaśnień lub zeznań może to uczynić za pomocą poczty e-mail lub wideokonferencji.
Art. 21. §1. W granicach jej celów Komisja ma prawo do otrzymania i swobodnego badania akt i dokumentów znajdujących się w zasobach Diecezji Sosnowieckiej. Dostęp Komisji do dokumentów utajnionych odbywa się zgodnie z poniższymi przepisami:
§2. Dostęp do akt tajnych i tajnego archiwum Kurii pozostaje zastrzeżony i wymaga pisemnej zgody Biskupa Sosnowieckiego wydanej po wysłuchaniu Moderatora Kurii.
§3. Możliwe jest przekazanie Członkom Komisji fragmentów lub niepełnych odpisów tajnych dokumentów kościelnych, a nawet ustnej informacji o ich zawartości dokonanej przez Moderatora Kurii.
§4. W sytuacji, o której jest mowa w §3, decyzja o ograniczonym dostępie do informacji zostaje zaprotokołowana i włączona do akt. Z informacji ustnych należy w ciągu 48 godzin od uzyskania danych sporządzić protokół podpisany przez obecnego Członka Komisji i Moderatora Kurii.
Art. 22. §1. Komisja występuje do organów i instytucji państwowych o akta i dokumenty, których nie posiada Diecezja Sosnowiecka.
§2. W razie potrzeby Biskup Sosnowiecki udziela Członkowi Komisji, który chce wystąpić o dokumenty, o których mowa w §1, niezbędnego pełnomocnictwa lub rekomendacji.
Art. 23. §1. W sytuacji postępowań toczących się we współpracy z biskupami innych diecezji (kontynuacji podjętej współpracy lub istniejących prac wspólnych) Komisja ma wgląd w tę część dokumentacji postępowania, która bezpośrednio odnosi się do prac i zadań Komisji.
§2. Biskup Sosnowiecki wspomaga pracę Komisji na forum kościelnym poprzez udzielanie stosownych pełnomocnictw Członkom Komisji, którzy aktualnie podejmują się tych prac.
§3. Wniosek o udzielenie pełnomocnictwa Członkom Komisji przedkłada Biskupowi Sosnowieckiemu Przewodniczący Komisji.
Art. 24. §1. W przypadku prac i zadań wymagających nawiązania współpracy z inną diecezją lub prowincją zakonną, Biskup Sosnowiecki, na wniosek Przewodniczącego Komisji, zwraca się do biskupa danej diecezji lub wyższego przełożonego zakonnego o pomoc rogatoryjną.
§2. Wniosek o udzielenie pełnomocnictwa Członkom Komisji przedkłada Biskupowi Sosnowieckiemu Przewodniczący Komisji.
Art. 25. Dane objęte tajemnicą papieską lub znajdujące się w archiwach organów Kurii Rzymskiej są udostępniane Komisji wyłącznie w granicach i na warunkach określonych przez Stolicę Apostolską. W tych sprawach Przewodniczący Komisji konsultuje się bezpośrednio z Moderatorem Kurii w celu szczegółowego omówienia trybu postępowania.

V. Metody Działania Komisji

Art. 26. Komisja pracuje w duchu dialogu, wzajemnego szacunku i porozumienia, ustalając wspólnie działania. Decyzje podejmuje zwykłą większością głosów Członków Komisji, chyba że przepisy niniejszego Statutu stanowią inaczej.
Art. 27. Przed przystąpieniem do prac Członkowie Komisji zobowiązują się pisemnie w formie umowy z Diecezją Sosnowiecką do sumiennego wypełniania zadań i zachowania tajemnicy urzędowej, zgodnie z przepisami prawa kanonicznego (kan. 471 KPK).
Art. 28. Przed podjęciem prac, a także po wznowieniu zawieszonych prac, każdy Członek Komisji składa pisemne oświadczenie, że nie występuje u niego konflikt interesów zawodowych i etycznych w związku z podjętymi pracami w Komisji.
Art. 30. Członkowie Komisji zobowiązani są nie tylko do zachowania tajemnicy urzędowej, ale również do zachowania powściągliwości w wypowiadaniu się na temat swojej pracy i roli w Komisji oraz prac Komisji w ogólności.
Art. 31. Do przesłuchań prowadzonych przez Komisję stosuje się odpowiednio przepisy prawa kanonicznego o przesłuchaniu świadków oraz standardy przyjęte w europejskiej kulturze prawnej. Ustalenie faktów odbywa się w sposób zobiektywizowany i z poszanowaniem godności osobistej i dobrego imienia (kan. 220 KPK).
Art. 32. §1. Komisja nie jest powołana do orzekania o winie, jednakże Komisja może złożyć wniosek do Biskupa Sosnowieckiego o przeprowadzenie dochodzenia wstępnego zgodnie z kan. 1717 KPK a także w każdej sytuacji, kiedy wymagają tego przepisy polskiego kodeksu karnego złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.
§2. W sytuacji uzyskania wiedzy o możliwości popełnienia przestępstwa wymienionego w art. 240 kodeksu karnego, organy państwowe informuje ten Członek Komisji, który pierwszy powziął taką wiedzę, a kopie zawiadomienia przekazuje niezwłocznie Biskupowi Diecezjalnemu oraz Sekretarzowi Komisji.

VI. Zawieszenie prac Komisji

Art. 33. §1. Prace Komisji ulegają zawieszeniu w sytuacji wakatu Stolicy Biskupiej.
§2. W tej sytuacji administrator diecezjalny odbiera sprawozdanie częściowe podpisane przez wszystkich Członków Komisji, a także wszystkie dotychczas zebrane dokumenty i akta pracy Komisji.
§3. Sekretarz Komisji przy kontrasygnacie Przewodniczącego Komisji zabezpiecza dane elektroniczne i zapisuje je na dodatkowy nośnik danych, który następnie przekazuje się administratorowi diecezjalnemu.
§4. W razie wakatu Stolicy Biskupiej i przeszkody ze strony administratora diecezjalnego, jego funkcje spełnia Oficjał Sądu Biskupiego w Sosnowcu.
§5. Podczas wakatu Stolicy Biskupiej zawieszeniu ulega czas przedawnienia w kwestii podpisanej przez Członków Komisji klauzuli poufności i zachowania tajemnicy.
Art. 34. §1. Prace Komisji mogą ulec zawieszeniu w całości lub w części decyzją Biskupa Sosnowieckiego wydaną w formie dekretu.
§2. Przepisy o przekazaniu dokumentów i akt prac Komisji oraz sporządzenia sprawozdania częściowego z art. 33 o wakacie Stolicy Biskupiej, stosuje się odpowiednio, z zachowaniem zasady proporcjonalności.
§3 Zawieszeniu ulega czas przedawnienia w kwestii podpisanej przez Członków Komisji klauzuli poufności i zachowania tajemnicy.
Art. 35. §1. Komisja za zgodą Biskupa Sosnowieckiego może zawiesić w całości lub części swoją działalność, gdy ze względu na prowadzone równoległe postępowanie administracyjne lub sądowe istnieje uzasadnione przekonanie, że zebrany w postępowaniu przed innym organem państwowym lub instytucją kościelną materiał lub podjęte przez władzę publiczną lub władzę kościelną rozstrzygnięcie będą przydatne dla bezpośredniej realizacji celów Komisji i zgodne z zasadą ekonomii postępowania.
§2. Decyzja o zawieszeniu prac Komisji podjęta jest jednogłośnie. Przewodniczący Komisji pisemnie komunikuje decyzję Biskupowi Sosnowieckiemu wraz z uzasadnieniem racji.
§3. Przepisy o przekazaniu dokumentów i akt prac Komisji oraz sporządzenia sprawozdania częściowego z art. 33 o wakacie Stolicy Biskupiej, stosuje się odpowiednio, z zachowaniem zasady proporcjonalności.
§4. Zawieszeniu ulega czas przedawnienia w kwestii podpisanej przez Członków Komisji klauzuli poufności i zachowania tajemnicy.
Art. 36. §1. Członek Komisji w warunkach niedających się pogodzić z rzetelnym i obiektywnym uczestnictwem w pracach Komisji lub w sytuacji uniemożliwiającej działanie na rzecz Komisji zobowiązany jest do zawieszenia swojej działalności do czasu ustania przeszkody.
§2. Decyzja Członka Komisji przekazywana jest Biskupowi Sosnowieckiemu pisemnie za pośrednictwem Przewodniczącego Komisji wraz z uzasadnieniem.
§3. Zawieszeniu ulega czas przedawnienia w kwestii podpisanej przez Członków Komisji klauzuli poufności i zachowania tajemnicy.
Art. 37. Członek Komisji składając rezygnację przedkłada swoją pisemną decyzję Przewodniczącemu Komisji lub Biskupowi Sosnowieckiemu.

VII. Zakończenie prac Komisji

Art. 38. §1. Biskup Sosnowiecki może w każdym czasie zakończyć prace Komisji decyzją własną wynikającą z kan. 381 §1 KPK, z zastrzeżeniem poszanowania ustaw specjalnych i decyzji Stolicy Apostolskiej.
§2. W takiej sytuacji Komisję uważa się za rozwiązaną i stosuje w sposób analogiczny przepisy o zakończeniu prac Komisji, z zachowaniem specyfiki niekompletności wykonania celu bezpośredniego.
Art. 39. §1. Po wykonaniu przez Komisję zadania wyznaczonego w dekrecie erygującym lub po upływie ustalonego decyzją Biskupa Sosnowieckiego terminu, Komisja sporządza sprawozdanie kończące Jej pracę w postaci raportu końcowego uchwalonego zwykłą większością głosów Członków Komisji.
§2. Raport zawiera informacje o:
1º przebiegu prac;
2º zastosowanej metodologii;
3º przedstawieniu zebranych dowodów;
4º opisu zaistniałych faktów ustalonych w wyniku prac Komisji;
5º ocenie merytorycznej ujawnionych faktów;
6º wnioskach dotyczących badanych spraw;
7º propozycji Komisji zmian w organizacji i działaniu Diecezji Sosnowieckiej;
8º propozycji de lege ferenda mieszczących się w zakresie uprawnień legislacyjnych Biskupa Sosnowieckiego.
§3. Raport może zawierać inne informacje istotne dla pełnego i rzetelnego przedstawienia prac Komisji.
§4. Członek Komisji, który nie zgadza się z częścią lub całością raportu końcowego może zgłosić w formie pisemnej głos odrębny. Do przyjęcia głosu odrębnego wymagane jest jego pisemne uzasadnienie.
§5. O upublicznieniu w całości lub części sprawozdania Komisji wraz z ewentualnymi głosami odrębnymi decyduje Biskup Sosnowiecki w formie dekretu, który stanowi ostatni dokument akt Komisji.

VIII. Przepisy końcowe i zasady interpretacyjne

Art. 40. Kwestie sporne odnoszące się do kompetencji Komisji i jej działań na terenie Diecezji Sosnowieckiej rozstrzyga Biskup Sosnowiecki zgodnie ze swoim munus wynikającym z kan. 381 §1 KPK.
Art. 41. Każdorazowa zmiana Statutu przyjęta jednomyślnie przez Członków Komisji wymaga wydania dekretu Biskupa Sosnowieckiego.
Art. 42. Przepisy Statutu podlegają interpretacji ścisłej.
Art. 43. W sprawach nieuregulowanych stosuje się kanony Kodeksu Prawa Kanonicznego z odesłaniem do przepisów państwowych zgodnie z zasadą proporcjonalności.

Statut stanowi załącznik do dekretu powołania Komisji „Wyjaśnienie i naprawa” spraw wrażliwych w Diecezji Sosnowieckiej z dnia 26 października 2024 r. (L.dz. 1694/2024)

Statut Komisji zatwierdzono dnia 26 października 2024 r.

+Artur Ważny
Biskup Sosnowiecki

Ks. dr Mariusz Karaś
Kanclerz