Olkusz: III dzień Festiwalu Organowego

8 sierpnia o godz. 19.00 w bazylice olkuskiej pw. Św. Andrzeja Ap., w ramach Letniego Festiwalu Organowego odbył się koncert organowy w wykonaniu Wojciecha Buczyńskiego z Lubeki (który studiował w Polsce, obecnie podyplomowo specjalizuje się za granicą); dr hab. Krzysztof Urbaniak wygłosił prelekcję pt.: „Historia XVII-wiecznych organów w prezbiterium olkuskiej fary”.

Słowo na powitanie wygłosił ks. Mieczysław Miarka - proboszcz bazyliki. Następnie głos zabrała Lidia Kalecińska, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla w Olkuszu.

Później swoją prelekcję wygłosił oraz przedstawił wykonawcę oraz utwory dr hab. Krzysztof Urbaniak. Zwrócił on m.in. uwagę, iż oprócz samego instrumentu, zachowały się dokumenty pomocne w tym, by prześledzić budowę organów i sposób myślenia o projekcie ich powstania.

Podjął też temat lokalizacji organów w świątyni. Zauważył tu, że pierwszym miejscem, gdzie umieszczano organy było prezbiterium – np. w kościele Mariackim w Krakowie i krakowskich kościołach pw. Bożego Ciała i Św. Katarzyny. W Olkuszu organy miały być początkowo umieszczone w innym miejscu niż są dzisiaj. Postanowiono jednak postawić je przy ścianie zachodniej, nad drzwiami głównymi.

Oprócz organów głównych umieszczano także pozytywy. W Olkuszu to mniejsza część organów. Podczas budowy organów korzystano z kolei z instrumentu zastępczego. Przy organach H. Hummla w Olkuszu powstały dwie szafki (w 1615r.), jak pozytywy, ale w rzeczywistości będące jedynie atrapami – zaopatrzone w atrapy piszczałek. Widoczne są z naw bocznych, umieszczone po obu stronach organów H. Hummla, jako dekoracje. W 1617-tym, gdy organy były na ukończeniu, uszczelniono miechy.

Krzysztof Urbaniak zwrócił też uwagę, iż w księdze wydatków działającego niegdyś prężnie przy olkuskiej farze Bractwa św. Anny znajdowało się opłacenie pozytywu. Pozytyw ten, znajdujący się wówczas na północnej ścianie, wykonał anonimowy mistrz. Była to mniejsza struktura niż duże organy. Instrument służył do wykonywania muzyki figuralnej – wokalno-instrumentalnej.

Gdy w latach 80-tych remontowano wielkie organy, firma Włodzimierza Truszczyńskiego wykonała obecnie istniejące organy boczne, stanowiące też uzupełnienie wielkich organów.

zdj. i oprac. tekstu Tomasz Wilczyński

Olkusz: III dzień Letniego Festiwalu Organowego