Doktor Anielski - św. Tomasz z Akwinu
Święty Tomasz z Akwinu (1225-1274) jest na tyle znany, że nie ma potrzeby przytaczać dat i faktów z jego życia. Każdy może dziś znaleźć w Internecie podstawowe informacje na jego temat. Wiele ciekawostek o świętym z Akwinu pojawia się również przy okazji jego liturgicznego wspomnienia (28 stycznia), czy to w czasopismach katolickich, jak na przykład w najnowszym wydaniu Gościa Niedzielnego, czy też na portalach internetowych związanych z tematyką religijną.
Aniołowie
Św. Tomasz, wśród wielu tytułów, które zostały mu przyznane za jego twórczość i całokształt życia, cieszy się mianem Doktora Anielskiego. To ciekawe określenie bierze się stąd, że święty dominikanin poprzez swoją metodę prowadzenia wykładów i uprawiania teologii najlepiej poznał strukturę bytów wyższych – aniołów. W czasie zajęć z teologii św. Tomasz najpierw stawiał tezę, a następnie przedstawiając precyzyjne zarzuty postawionej przez siebie kwestii, był swoim własnym przeciwnikiem, po to, by zaraz zmienić front i wnikliwie, po kolei, odpowiedzieć na wymienione argumenty. Taka metoda bardzo trafiała do studentów, gdyż ukazywała wszystkie możliwe aspekty danej kwestii, wyjaśniała je, a przez to przybliżała słuchaczy do wiary.
Sentencje
Tą właśnie metodą święty z Akwinu skomentował księgę Sentencji autorstwa średniowiecznego filozofa i teologa, Piotra Lombarda (1100-1160), w której m.in. zawarte były trudne kwestie na temat aniołów. Komentarz do Sentencji św. Tomasza stał się później przyczynkiem do napisania innego wielkiego dzieła – słynnej Summy teologicznej.
Pytania niebanalne
Doktor Anielski we wspomnianym Komentarzu do Sentencji podejmuje się analizy takich zagadnień dotyczących aniołów, co do których moglibyśmy dziś powiedzieć, że jest to dzielenie włosa na czworo. Akwinata zadawał bardzo dziwne pytania, na które skrupulatnie odpowiadał: czy aniołowie stworzeni zostali błogosławionymi? Czy w aniołach może być osobowość? Czy aniołom po upadku właściwie wyznaczono miejsce? Czy jeden anioł oczyszcza drugiego? itp. Każda odpowiedz św. Tomasza oparta była na Piśmie Świętym i umocowana w nauce Ojców Kościoła oraz filozofii. Wszystko było logiczne, poukładane – co najważniejsze – prowadziło czytającego do pogłębienia wiary w Boga.
Aniołowie Stróżowie
Przykładowo, na proste pytanie: czy aniołowie strzegą ludzi? Tomasz odpowiada równie prosto:
[…] pomiędzy Bogiem, a ludźmi pośredniczy natura anielska, bo wedle prawa Jego Mądrości tak zostało zarządzone, aby niższymi poprzez wyższe się opiekować. I dlatego sami aniołowie wykonują Bożą Opatrzność wokół zbawienia człowieka, wspomagając proces podążania do celu i uwalniając od tego, co powstrzymuje zmierzanie doń. I to wykonywanie Bożej Opatrzności przez aniołów względem ludzi zwie się stróżowaniem anielskim (Św. Izydor z Sewilli, Lombard Piotr, św. Tomasz z Akwinu, Sentencje anielskie, Kraków 2003, s. 229).
Św. Tomasz, w czasie wizji mającej miejsce po sprawowanej Eucharystii w 1273 r., zobaczył przebłysk światła wiecznego i porzucił dalsze pisanie Summy, nazywając wszystko to, co napisał - "słomą". Jednak to, co nam pozostawił, w sposób nieoceniony wpłynęło na rozwój myśli chrześcijańskiej. Niechaj i nam, jak mówi modlitwa wprowadzająca do liturgii Mszy św. we wspomnienie Doktora Anielskiego, Bóg, źródło wszelkiej mądrości, pozwoli zrozumieć naukę Tomasza, a przez to przybliżać się do Niego, Niepojętego Boga.
Ks. Tomasz Smalcerz
Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
w Sosnowcu
