Ostatni maj z pierwszą Komunią św.
To ostatni rok, kiedy możemy oglądać tak zrośnięte z majowym pejzażem uroczystości pierwszej Komunii Świętej, do której przystępują uczniowie klas II szkół podstawowych. Za rok w większości parafii nie będzie pierwszej Komunii Świętej, do której co roku przystępuje w naszej diecezji ok. 5 tysięcy dzieci. Powody tej – zaledwie rocznej – przerwy wyjaśnia ks. Michał Borda, dyrektor Wydziału Katechetycznego sosnowieckiej Kurii.
Co jest powodem, że w przyszłym roku w diecezji sosnowieckiej nie będzie pierwszej Komunii Świętej?
Odpowiedzialna jest za to nowa Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, wprowadzona przede wszystkim ze względu na obowiązek szkolny sześciolatków, ale też dostosowanie katechetycznej terminologii do przyjętych w polskim systemie oświatowym tzw. europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie. Dzięki temu nauczanie religii będzie nowoczesne i zgodne z wszelkimi wymaganiami kształcenia w Polsce i Europie. Przy okazji usunięto niedoskonałości starej Podstawy programowej i dostosowano nowy Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach do ciągle zmieniającej się rzeczywistości, uwzględniając oczywiście charakterystykę psychologiczną dzieci i młodzieży na danym etapie edukacyjnym. Komisja Wychowania Katolickiego KEP zobowiązała polskie diecezje, aby nowa Podstawa programowa obowiązywała we wszystkich klasach, na wszystkich poziomach edukacyjnych od 1 września 2016 roku. Do wymaganego przez Episkopat terminu sukcesywnie wprowadzimy nowe zasady i wycofane zostaną wszystkie stare programy i podręczniki. To wszystko pociąga za sobą zmianę systemu przygotowania do przyjęcia sakramentów pierwszej spowiedzi i Komunii Świętej, które teraz, w nowej Postawie programowej, rozłożone jest na 3 lata. Nie zmieniamy zatem wieku przystępowania dzieci do pierwszej Komunii Świętej – nadal będą to 9-latkowie, tyle że teraz znajdą się w klasie III szkoły podstawowej. W naszej diecezji nowa Podstawa programowa realizowana jest obowiązkowo w klasach pierwszych szkoły podstawowej od 1 września ubiegłego roku, niezależnie od wieku dzieci. W związku z tym w roku szkolnym 2015/2016 w zdecydowanej większości parafii nie będzie uroczystości pierwszej Komunii Świętej. W 2016/2017 do sakramentu przystąpią trzecioklasiści.
Mówił Ksiądz o "zdecydowanej większości" a nie o wszystkich parafiach – dlaczego?
Pięć parafii i szkoły podstawowe zlokalizowane na ich terenie wprowadziły nową Podstawę programową już wcześniej. Był to pilotaż, który zresztą wyszedł bardzo pomyślnie. W tych parafiach pierwszej Komunii Świętej nie ma w tym roku, a będzie w roku przyszłym, dla dzieci z klas trzecich oczywiście. Rodzice przyjęli tę zmianę bardzo dobrze, bowiem została im ona dokładnie wyjaśniona i byli na nią przygotowani.
Bywały sytuacje, w których dzieci przystępowały do pierwszej Komunii Świętej wcześniej...
Dekret Księdza Biskupa w sprawie terminu Pierwszej Komunii Świętej w Diecezji Sosnowieckiej z dnia 1 marca 2014 roku przewiduje możliwość skrócenia trzyletniego okresu przygotowań, o ile decyzja ta będzie zgodnie wypracowana przez rodziców, katechetę i proboszcza parafii oraz zaakceptowana przez Wydział Katechetyczny Kurii. Sytuacja dotyczy przede wszystkim rodzeństwa. W tym roku wpłynęły trzy prośby, które zostały pozytywnie rozpatrzone. W praktyce rodzice powinni zwrócić się z odpowiednim wyprzedzeniem do katechety bądź księdza proboszcza, którzy pomogą dopełnić formalności.
Czy trzyletni cykl przygotowania zwiększy świadomość przystępujących do spowiedzi i Komunii dzieci?
Takie były założenia tej reformy i pragnienie polskich biskupów. Nowa Podstawa programowa i nowy Program nauczania religii dostosowane są do zmieniającej się mentalności dzieci i młodzieży. Dużo lepsze są nowe podręczniki wydane przez Księgarnię św. Wojciecha z Poznania oraz Wydawnictwo Jedność z Kielc, które wybrała powołana przez Księdza Biskupa Diecezjalna Komisja ds. Wyboru Przewodników Metodycznych i Podręczników Ucznia składająca się z księży i osób świeckich. Mam więc nadzieję, że zmiana będzie służyła bardziej dojrzałemu przeżyciu spotkania z Jezusem Eucharystycznym, a w konsekwencji głęboką z Nim zażyłością.
Przygotowanie to jednak nie tylko rola katechety...
Nowa Podstawa programowa zwraca bardzo mocno uwagę na potrzebę współpracy środowisk wychowawczych – przede wszystkim rodziny oraz parafii, wskazując ich konkretne zadania. Myśląc o roli rodziny przypominam sobie obrzęd Chrztu św., podczas którego rodzice prosząc o udzielenie sakramentu potwierdzają świadomość, iż prosząc o Chrzest przyjmują "na siebie obowiązek wychowania ich w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowały Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus". Rodzice biorą na siebie trud wychowania dziecka w wierze i nie mogą przerzucić go na szkołę czy kapłanów – oni nie mogą zastąpić rodziców w wychowaniu. Już w 1994r., w Liście do Rodzin Jan Paweł II pisał, że "bezpośrednimi wychowawcami w stosunku do swoich dzieci pozostają zawsze na pierwszym miejscu Rodzice (...). Wszyscy inni uczestnicy procesu wychowawczego działają poniekąd w imieniu Rodziców, w oparciu o ich zgodę, a w pewnej mierze nawet ich zlecenie". Rodzice są pierwszymi wychowawcami, a rodzina chrześcijańska powinna odzwierciedlać różne aspekty i funkcję życia całego Kościoła. Należy zatem przewidzieć systematyczną współpracę katechety z rodzicami. Poprzez spotkania katechetyczne należy dążyć do stworzenia katechezy rodzinnej, bez której trudno mówić o pełnym przygotowaniu do życia chrześcijańskiego. Spotkania z rodzicami powinny być prowadzone w formie warsztatów, dialogu i wspólnej pracy. Podczas comiesięcznych spotkań należy dążyć do pogłębienia wiary przez odpowiednio dobraną tematykę: wiara i jej wyznawanie, znaki wiary, grzech i nawrócenie, zgromadzenie eucharystyczne i udział w nim, przeżywanie codzienne chrześcijaństwa. Warto w tym miejscu przypomnieć, że wprowadzenie bezpośrednie w misterium sakramentu pokuty i pojednania oraz Eucharystii winno dokonywać się w parafii. W tym celu należy organizować spotkania pastoralne: Msze św. inicjacyjne i nabożeństwa związane z przekazywaniem znaków wiary. Szczególnie ważne jest angażowanie całych rodzin w formację pastoralno-liturgiczną: włączanie się w przygotowanie liturgii, celebracje obrzędowe, zaangażowanie dzieci w grupy liturgiczne. Zachęcam rodziców, by realizując swoje posłannictwo pierwszych katechetów aktywnie włączali się w działania podejmowane przez parafię.
ROZMAWIAŁ: JAROSŁAW CISZEK
